Aandachtspunten als je gasloos wilt worden met een warmtepomp

In 2018 schreef TNO het artikel ‘Warmtepomp essentieel voor toekomst zonder aardgas?‘, zie hieronder. Een helder stuk waarin je leest dat een warmtepomp niet hét wondermiddel is, maar onderdeel uitmaakt van een integrale oplossing. Bij zo’n integrale installatie wil je het beste systeemrendement halen. Hiervoor moet je duurzame installatietechnieken slim op elkaar afstemmen. Lees hieronder het artikel en we geven een paar tips.

Een aantal slimme combinaties

• De levensduur van een warmtepomp verlengen én gratis douchen? Installeer een zonneboiler. Het zonneboilersysteem zet zonnewarmte om in gratis warm water. Voordeel: de warmtepomp maakt minder draaiuren én je kunt gratis douchen van april t/m september. Een zonneboiler bespaart gemiddeld 50 a 60% op de warm tapwaterbereiding. 

• Daarnaast heb je nog een zonneboilercombi. Dit is een combinatie van thermische collectoren met een hygiëne buffervat. Met zo’n buffer kun je zowel de verwarming als douche voeden. Let wel op: de verwarming heb je in de koude maanden nodig. Dan is het rendement van thermische collectoren, net als zonnepanelen, een stuk minder. 

  Tip: het plaatsen van een buffervat is altijd slim! De warmtepomp (of gasketel) draait namelijk veel rustiger en je kunt warmte opslaan voor meerdere dagen. 

• Kies je voor een warmtepomp? Onderzoek dan of het plaatsen van een douche-wtw mogelijk is. Een warmtepomp wordt vaak gecombineerd met een 150, 200 of 300 liter tapwaterboiler. Heb je een gemiddeld tot groot huishouden? Of douche je gewoon graag lang? Het warme water in het vat is op een gegeven moment wel op! Door een douche-wtw kun je veel langer douchen. 

Hybride route

Voordat je een warmtepomp koopt, is het volgende belangrijk. Breng jouw woon- en verbruik situatie in kaart. Onderzoek wat er nodig is om de warmtepomp in zijn kracht te zetten. Het advies is om hiervoor een gecertificeerde adviseur / installateur in te schakelen. Met hem/haar breng je in kaart:

• Hoeveel energie verbruikt ons huishouden
• Welk deel gaat op aan stroomvoorziening
• Hoeveel gaat op aan warm water en hoeveel aan verwarming
• Is dit gebruik te verlagen met behoud van comfort en gemak
• Hoe is het pand geïsoleerd en wat zijn de mogelijkheden (warmteverliesberekening)?
• Zijn de radiatoren geschikt of heb je lage temperatuur verwarming nodig

Pas zodra je hier een een goed beeld van hebt, kun je kijken welke duurzame oplossing past binnen dit plaatje. De uitkomst kan zijn dat de woning simpelweg (nog) niet gereed is een een warmtepomp. Je kunt dan ook kiezen voor een hybride route. Hierbij maak je de woning stap-voor-stap gereed. Vaak wordt eerst gestart met energiebesparing (isolatie, douche-wtw’s enzovoorts) en dan naar de opwekking. 

Artikel: Warmtepomp essentieel voor toekomst zonder aardgas?

Na het besluit over het stoppen met gas uit Groningen is de discussie over nut en noodzaak van warmtepompen in alle hevigheid losgebarsten. Uiteindelijk gaan we in Nederland van het aardgas af en er zijn pleidooien om versneld afscheid te nemen van de cv-ketel. Maar wat is realistisch? Eén ding is zeker: de warmtepomp is een deel van de oplossing, maar opzichzelfstaand geen wondermiddel voor elke huiseigenaar.

“Voorwaarde voor een rendabele warmtepomp is onder meer dat je huis goed geïsoleerd is, je het gebruik van warmte verlaagt, zelf energie opwekt met PV-zonnepanelen of thermische zonnecollectoren, en eventueel ook energie opslaat. Die factoren zijn bepalend”, vertelt Huub Keizers, programmamanager Energie in de Gebouwde omgeving van TNO. “Daarnaast moet de warmtepomp goed zijn ingeregeld. Het gaat steeds om een integrale oplossing. Of je nu eigenaar bent van een woning, appartementencomplexen beheert zoals een woningcorporatie of een gemeente die het op wijkniveau benadert. Welke warmtepomp daarbij geschikt is, hangt sterk af van je persoonlijke situatie.”

Van cv-ketel naar warmtepomp

Simpelweg de cv-ketel vervangen door een warmtepomp zonder oog te hebben voor isolatie, is volgens Keizers ondoordacht. Aanschaf lijkt een goede bijdrage aan de milieu- en klimaatdoelstellingen, maar kan in de praktijk een fors hoger elektrisch verbruik en dus hogere energierekening betekenen. Het verdient daarom aanbeveling alle aspecten, al dan niet met een adviseur, op een rij te zetten. Dat moet antwoord geven op vragen als: hoeveel energie gebruikt ons huishouden, hoeveel gaat op aan warm water en hoeveel aan verwarming, is het gebruik te verlagen met behoud van comfort en gemak, is de woning en zijn de radiatoren ervoor geschikt? Naast isolatie is een douche-wtw ook een onmisbare schakel voor een optimaal comfort. Deze warmtewisselaar zorgt er namelijk voor dat je minder heet uit de tapwater boiler nodig hebt. Door een douchepijp-wtw of douchegoot-wtw toe te passen kun je daardoor langer douchen met een x-liter boiler.

“Je huis goed isoleren is altijd de eerste stap”

Warmtepomp buitenunit

Type warmtepomp kiezen

Vervolgens is het raadzaam om af te wegen welk type warmtepomp in aanmerking komt: de bodem- dan wel luchtwarmtepomp die beide volledig elektrisch werken of een hybride die het huis samen met de cv-ketel verwarmt. En welk vermogen is dan nodig?

Als vuistregel kun je daarvoor aangehouden: een bodemwarmtepomp heeft voor ruimteverwarming en warmtapwater een COP van ongeveer 4 (Coëfficiënt Of Performance; 1 kWh elektrisch levert 4 kWh thermische energie), terwijl de COP van een luchtwarmtepomp jaargemiddeld typisch op 3 uitkomt. Dit is sterk temperatuurafhankelijk.

Plug & play

De huidige generatie warmtepompen pakt in sommige situaties niet goed uit voor het milieu of de portemonnee. Daarom werkt TNO met industriële partners aan het optimaliseren ervan. De industrie ontwikkelt nieuwe concepten en in het lab bij TNO worden de verbeterde pompen getest. Ze moeten compacter, stiller, beter presteren en ‘plug & play’ worden. “Dat is onze rol als TNO: het bedrijfsleven helpen innoveren om in dit geval de ambitie om klimaatneutraal te worden, versneld te bereiken”, zegt Keizers.

Nieuwe generatie warmtepompen

“Tegelijkertijd werken we aan de nieuwe generatie warmtepompen”, vervolgt Keizers. “Onze collega’s van ECN part of TNO ontwikkelen bijvoorbeeld nieuwe types, zoals de thermo-akoestische en de magneto-calorische warmtepomp die zonder vluchtige koelvloeistoffen werken. Dit zijn veelbelovende technologieën waarmee ons land wereldwijd vooroploopt. Net als we dat ooit met de cv-ketel deden.”

Integrale oplossing

Zo werkt TNO aan innovatieve oplossingen voor de korte en lange termijn. Want hoewel het niet realistisch lijkt om voor alle woningen over een paar jaar al afscheid te kunnen nemen van de cv-ketel, is de warmtepomp een belangrijk element in de integrale oplossing die TNO bepleit voor woning, appartementenblok of wijk. Die bestaat uit het in kaart brengen en reduceren van de warmtevraag (isolatie, warmteterugwinning) en vervolgens het kiezen voor de vervanger van de cv-ketel. Dat zal meestal een bepaald type warmtepomp zijn of de koppeling naar een (lokaal) warmtenet.

“Welke en of de warmtepomp geschikt is, hangt sterk af van de situatie”

Cv-ketel blijven gebruiken

Hoe brengt Huub Keizers in de praktijk, wat hij predikt over het realiseren van een energieneutrale, of liever, energiepositieve gebouwde omgeving? Hij krijgt persoonlijk veel vragen over de warmtepomp. Steevast legt hij dan uit dat er geen standaard ideale oplossing is, maar je zelf moet bepalen welke voor jou geschikt is. In een aantal gevallen kun je zelfs beter je cv-ketel nog even blijven gebruiken. Maar misschien heeft je gemeente plannen jouw wijk over een paar jaar van het gas te halen. Verdiep je in de politieke plannen, in de techniek, kosten en opbrengsten.

Technea: “Een woning voorbereiden op een all-electric warmtepomp? Plaats alvast een hygiëne buffervat (ook interessant bij gasketel). Je kunt dan stapsgewijs verduurzamen. Sluit later bijvoorbeeld thermische collectoren aan. Ga je na een poos vloerverwarming plaatsen? Geen punt! Is de woning gereed? Vervang de gasketel dan door een all-electric warmtepomp.”

Over een paar jaar energiepositief

“Zelf ben ik ook bezig onze woning energieneutraal te maken”, vertelt Keizers. “Eerst isoleren. Ik heb geen ruimte voor een zonneboiler, maar het dak ligt straks vol met zonnepanelen. Daarnaast schaf ik een lucht-waterwarmtepomp aan. Toch kom ik met de opbrengst van ons dak waarschijnlijk niet verder dan het afdekken van de elektra en de helft van onze warmtevraag. Ik ga de rest dus groen bijkopen en dan ben ik binnenkort van het aardgas af. Met nieuwe ontwikkelingen, zoals efficiëntere zonnepanelen of een nokboiler, ben ik over een paar jaar vrijwel zeker energiepositief.”

bron: https: time.tno.nl