Herziene F-gassenverordening: wat betekent dit voor jou als installateur?

12 april 2024

Op 11 maart 2024 heeft de Europese Unie besloten dat F-gassen in warmtepompen en airconditioningsystemen versneld worden uitgefaseerd. Dat betekent dat natuurlijke koudemiddelen, zoals propaan (R290), de standaard gaan worden. De herziene verordening heeft ook gevolgen voor jou als warmtepomp-installateur. Lees in dit artikel wat de F-gassenverordening inhoudt en wat de veranderingen zijn voor de warmtepompmarkt.

Overstap op natuurlijke koudemiddelen met lage GWP

Tot nu toe waren synthetische koudemiddelen de go-to voor warmtepompen vanwege hun veiligheid en uitstekende warmteoverdrachtseigenschappen. Maar als deze F-gassen de lucht in lekken – bijvoorbeeld door een lek of bij het demonteren van een oude machine- hebben ze een flinke impact op het milieu vanwege hun hoge Global Warming Potential (GWP). De veelgebruikte F-gassen R134a en R410a hebben respectievelijk een GWP van 1430 en 2088. Ter vergelijking: Propaan (R290) heeft slechts een GWP-waarde van 3. Om deze reden is in 2010 de oorspronkelijke F-gassenverordening ingevoerd om klimaatverandering door F-gasemissies zoveel mogelijk te minimaliseren.

Wat houdt Global Warming Potential (GWP) in?

De GWP-waarde, ofwel de Global Warming Potential-waarde, is een maatstaf die wordt gebruikt om het effect van een bepaald broeikasgas op klimaatverandering te meten in vergelijking met koolstofdioxide (CO₂). Je kunt het vergelijken met het beoordelen van verschillende drankjes op basis van hun cafeïnegehalte, waarbij cafeïne de CO₂ is. Dus als je een frisdrank vergelijkt met koffie, kijk je naar hoeveel meer cafeïne er in koffie zit dan in de frisdrank. Op dezelfde manier kijkt de GWP naar hoeveel sterker een broeikasgas is in vergelijking met CO₂ in termen van het vasthouden van warmte in de atmosfeer over een bepaalde periode (meestal 100 jaar).

MiliEU IMPACT VERKLEINEN MET NATUURLIJKE KOUDEMIDDELEN

Om aan de toekomstige regelgeving te voldoen en de milieu-impact te verkleinen, kijken we nu naar natuurlijke koudemiddelen. Hierbij heb je keuze uit drie opties: ammoniak, koolstofdioxide (CO₂) en koolwaterstoffen (zoals propaan, propeen en isobutaan). Deze bieden een groenere oplossing met minder negatieve gevolgen voor het milieu.

Herziene F-gassenverordening

Sinds 11 maart 2024 is er een herziene F-gassenverordening van kracht in alle lidstaten van Europa. Volgens het voorlopige akkoord mogen er vanaf 2050 geen F-gassen (de zogeheten HFK’s, fluorkoolwaterstoffen, of gefluoreerde koudemiddelen) meer geproduceerd of geïmporteerd worden in de EU. Daarnaast wordt in de komende jaren de productiecapaciteit van F-gassen stapsgewijs en in een hoger tempo dan voorheen afgebouwd. Waardoor we dus uiteindelijk uitkomen op een quotum van nul in 2050.

Wat gaat er de komende jaren veranderen?

In de komende tien jaar wordt de hoeveelheid toegestane GWP’s van koudemiddelen in apparatuur aanzienlijk verlaagd. Zo geldt vanaf 2032 een volledig verbod op F-gassen in monoblocks van 12 kW of minder en vanaf 2035 een verbod op alle F-gassen in split airco’s en warmtepompen. Ook op korte termijn verandert er al het een en ander. Zo geldt vanaf 2027 dat monoblocks met een vermogen van 50 kW en lager slechts een koudemiddel met een GWP-waarde van maximaal 150 mogen bevatten. In datzelfde jaar geldt een maximale GWP-waarde van 150 voor lucht/water split-units met een vermogen van 12 kW of lager. Voor een gemiddelde woning, waarbij een 10 kW warmtepomp vaak ruim voldoende is, wordt het gebruik van natuurlijke koudemiddelen dus al snel de standaard.

Onderhoud nog wel toegestaan

Het onderhoud van bestaande installaties blijft echter wel toegestaan. Maar vanaf 1 januari 2026 is het gebruik van F-gassen met een GWP van 2500 of hoger tijdens onderhoudswerkzaamheden aan warmtepompen en airco’s verboden, tenzij geregenereerd en gerecycled koudemiddel wordt gebruikt. Dat wordt pas vanaf 1 januari 2032 verboden.

Propaan als natuurlijke vervanger van de synthetische koudemiddelen

Koudemiddel propaan (R290) is inmiddels uitgegroeid tot een populaire vervanger van de synthetische koudemiddelen met een hoge GWP. Ook onze monoblock warmtepompen maken hier al gebruik van. Met dit middel kan namelijk nog steeds een hoge temperatuur worden én het beschikt over een GWP van slechts 3. In tegenstelling tot zijn voorgangers, is propaan echter een explosieve stof die wel kan reageren met andere stoffen. Als installateur is het daarom belangrijk om op de hoogte te zijn van de risico’s die gepaard gaan met het werken met propaan.

Wat betekent de F-gassenverordening voor mij als installateur?

Met de invoering van de nieuwe F-gassenverordening zijn er dus enkele belangrijke wijzigingen op komst jou als installateur, met name wat betreft certificeringsvereisten en het gebruik van verschillende typen koudemiddelen. We zetten de belangrijkste voor je op een rij:

F-gassencertificeringen (BRL 100) blijven verplicht voor personen en bedrijven die met F-gassen werken.
Er komt een verplichte certificering voor het werken met HFO’s en natuurlijke koudemiddelen zoals koolwaterstoffen, CO₂ en propaan (exacte ingangsdatum van de certificeringsplicht is nog niet bekend).
Zodra de details bekend zijn, moeten monteurs en mede-installateurs zich opnieuw certificeren om aan de richtlijnen van de overheid te voldoen.
Certificaten voor deze categorie moeten straks ook iedere 7 jaar worden vernieuwd.