SCOP vs. COP van warmtepompen: hoe zit dat eigenlijk?

Fabrikanten van warmtepompen strooien graag met hun hoge COP-waardes. En hoewel de COP een belangrijke parameter is bij het vergelijken van warmtepompen en het evalueren van hun efficiëntie, is dit niet de enige waarde waar je naar moet kijken als installateur. Andere termen rondom het rendement van een warmtepomp, zoals SCOP of SPF zijn misschien nog wel belangrijker om in acht te nemen bij het advies voor een warmtepomp bij een klant. Daarom introduceren we je graag met de voorgaande termen, leggen we het verschil uit en vertellen we je waar je precies naar moet kijken om je klant een goed advies te geven bij de keuze van een warmtepomp.

Snel naar:

• Wat is COP eigenlijk?
  • Waarom is het rendement van een warmtepomp belangrijk?
• Wat is het verschil tussen SCOP en COP van een warmtepomp?
• Hoe kan ik warmtepompen vergelijken op basis van SCOP?
  • Waar kan ik de SCOP-waarde van mijn warmtepomp vinden?
• Energieklasse berekenen
• Wat kan een hogere SCOP van een warmtepomp besparen op lange termijn?
• Hoe kan ik het rendement van mijn warmtepomp vergelijken met die van een cv-ketel?
• Hoe kan ik de COP van mijn warmtepomp optimaliseren?

De buitentemperatuur heeft effect op de COP van je warmtepomp.

Wat is COP eigenlijk?

COP staat voor Coefficient of Performance, oftewel de maatstaf voor de efficiëntie van de warmtepomp. Deze prestatiecoëfficiënt kun je berekenen door de hoeveelheid energie in warmte (kWh) die de warmtepomp levert te delen door de hoeveelheid elektrische energie (kWh) die de warmtepomp verbruikt om deze warmte te kunnen leveren. Levert je warmtepomp bijvoorbeeld 4 kWh warmte en verbruikt hij slechts 1 kWh elektrische energie? Dan is zijn COP 4. Hoe hoger de COP, hoe minder elektriciteit je warmtepomp verbruikt en hoe zuiniger hij dus werkt.

De COP van een warmtepomp is erg afhankelijk van verschillende omstandigheden, zoals:

• De buitentemperatuur.

• De gewenste binnentemperatuur.

• De benodigde aanvoertemperatuur van je cv- of tapwater (LTV vs. HTV).

• Of je beschikt over een buffervat, die de warmte kan bufferen.

• Hoeveel warmteverlies een woning heeft.

Wanneer de buitentemperatuur mild is, zal de COP bijvoorbeeld al snel veel hoger liggen, omdat de buitenunit makkelijker energie uit de lucht kan winnen om de woning te verwarmen. Het gemiddelde rendement bij LTV van een all-electric warmtepomp ligt tussen de 3,5 en 5 (35 °C). De warmtepompen van Technea stijgen daar zelfs nog flink bovenuit met een gemiddeld rendement van 6,02. Bekijk hier ons assortiment lucht/water warmtepompen.

Waarom is het rendement van een warmtepomp belangrijk? 

Het rendement van een warmtepomp heeft invloed op zowel de energierekening als de terugverdientijd van je klanten. Zij laten zich vaak nog steeds leiden door de kostprijs van een warmtepomp. Daarom is het juist belangrijk om uit te kunnen leggen dat een duurdere warmtepomp met een hoger rendement uiteindelijk net zo snel of zelfs sneller is terugverdiend dan een goedkoper model. Dit omdat je door het hogere rendement jaarlijks meer op je stroomkosten bespaart.

Wat is het verschil tussen SCOP en COP van een warmtepomp?  

Houd er wel rekening mee dat de COP van je warmtepomp slechts een momentopname is. Je rendement is in de wintermaanden waarschijnlijk veel lager dan op momenten wanneer de temperatuur buiten hoger zijn en je woning minder warmte vraagt. Ook gedurende de dag zijn er genoeg factoren die je COP beïnvloeden. Daarom geeft de SCOP van je warmtepomp een beter beeld van het rendement en zorgt het voor een eerlijkere manier om warmtepompen met elkaar te vergelijken.

SCOP staat voor Seasonal Coefficient of Performance en is eigenlijk een gemiddelde COP over een jaar, waarbij de seizoenen in een bepaalde regio of klimaatzone zijn meegewogen. De SCOP in Scandinavië ligt namelijk lager dan in Spanje, omdat het klimaat daar kouder is. Voor iedere klimaatzone zal de fabrikant daarom een andere SCOP-waarde vermelden op het energielabel. Ook verschilt de SCOP per afgiftetemperatuur. Op het energielabel worden standaard de SCOP-waarden geleverd bij een afgiftetemperatuur van 35 °C en 55 °C. In het Nederlands noemen we SCOP ook wel de SPF (seizoensprestatiefactor).

COP- en SCOP-overzicht van de warmtepompen van Technea.

Hoe kan ik warmtepompen vergelijken op basis van SCOP? 

Zoals eerder besproken is de SCOP van een warmtepomp een belangrijke factor bij het maken van de keuze voor een warmtepomp. Het kan namelijk op korte en lange termijn financiële besparingen opleveren voor je klant. Maar waar vind je de juiste SCOP-waarde en hoe kun je hiermee warmtepompen op een eerlijke wijze met elkaar vergelijken?

Waar kan ik de SCOP-waarde van mijn warmtepomp vinden? 

De SCOP-waarde van een warmtepomp kun je vinden op het datablad en soms op het energielabel van de warmtepomp. Let op: in het datablad en energielabel staan vaak twee SCOP’s genoemd, namelijk die bij lage aanvoertemperatuur (35 °C) en middentemperatuur (55 °C). Zorg er daarom voor dat je goed kijkt naar welke aanvoertemperatuur jouw klant in zijn woning hanteert, voordat je energielabels en SCOP’s met elkaar gaat vergelijken.

Bron: AirWell Energieklasse berekenen  Het energielabel en de SCOP zijn afgestemd op de klimaatzone waarin de warmtepomp zijn werk moet doen. Deze zijn opgedeeld in drie zones: warm, gemiddeld en koud klimaat. In Nederland is er sprake van een gemiddeld klimaat. Daarnaast moet de warmtepompfabrikant altijd een COP kunnen aanleveren bij een aantal buitentemperaturen (12 °C, 7 °C, 2 °C en -7 °C). Deze waarden vormen, samen met het bivalent testpunt, de testbasis voor de SCOP. Om de SCOP-waarde nog begrijpelijker en universeler te maken, zijn deze waarden onderverdeeld in energieklassen van G tot en met A+++ (zie tabel). Deze energieklasse kan een enigszins vertekend beeld geven. Een warmtepomp met een SCOP van 5,4 krijgt namelijk hetzelfde A+++ label als die met een SCOP van 6. De energieklasse bereken je door de SCOP te vermenigvuldigen met 40 (de omrekenfactor voor rendement van elektriciteit). Hieruit komt een percentage, waarmee je het rendement ook kunt vergelijken met die van een cv-ketel. Uit een omrekentabel volgt dan welke energieklasse moet worden gevoerd.

Wat kan een hogere SCOP van een warmtepomp besparen op lange termijn? 

Om de totale besparingen op korte en lange termijn te vergelijken per warmtepomp, zul je niet alleen naar de aanschafprijs en efficiëntie moeten kijken, maar ook naar eventuele onderhoudskosten, het vervallen van vastrechtkosten bij gas, subsidie et cetera. Voor nu gaan we in op wat voor effect een hogere SCOP heeft op de aanschafkosten, energielasten en terugverdientijd.

Lagere aanschafkosten 

Een warmtepomp met een hogere SCOP komt vaak in aanmerking voor een hogere ISDE-subsidie, omdat deze een beter energielabel heeft. Dit kan dus resulteren in een flinke besparing bij de initiële aankoop. Bereken daarom de investering van de warmtepomp ook altijd met aftrek van het subsidiebedrag. Bij de AC312P van Technea krijgt de klant bijvoorbeeld een subsidiebedrag van € 3.525 door zijn hoge SCOP van 6,02.

Lagere energielasten 

Daarnaast zorgt een warmtepomp met een hogere SCOP voor lagere energielasten. Dit komt doordat deze op een efficiëntere manier warmte opwekt en geen gasverbruik heeft. Zeker met de hoge gasprijzen is dit een directe manier om te besparen op je energierekening. Maar daarnaast heeft een machine met een hogere SCOP in verhouding minder stroom nodig om warmte-energie op te wekken. En dat merk je aan het einde van de maand op je energierekening.

Energiezuiniger woning 

Een ander voordeel van het gebruik van een warmtepomp is dat je huis energiezuiniger wordt, wat resulteert in een hoger energielabel. Een warmtepomp met een hogere SCOP heeft daarbij een beter effect op de Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) en dus het uiteindelijke energielabel van je woning, dan die met een lagere SCOP. Uit onderzoek blijkt dat dit een aanzienlijke meerwaarde kan opleveren bij de verkoop van je woning, aangezien huizen met een hoger energielabel vaak gewilder zijn op de markt. Gemiddeld genomen kan dit zelfs tot 10% meer opleveren dan een woning met energielabel D.

Besparen in combinatie met zonnepanelen 

Als je je warmtepomp koppelt aan zonnepanelen, kan dit de SCOP nog verder verhogen. Dit komt doordat de zonnepanelen kunnen helpen bij het leveren van de benodigde energie voor de warmtepomp, waardoor het systeem nog efficiënter wordt. Je warmtepomp kan met 1 kW stroom immers meer warmte-energie creëren dan wanneer je jouw opgewekte zonne-energie 1-op-1 verbruikt in je woning.

Het is daarom zeker de moeite waard om een slimme PV-regeling te toe te voegen aan je warmtepomp-installatie, waarbij je kunt profiteren van salderen én nog meer kunt besparen op je energiekosten. Onze warmtepompen hebben een optionele PV-regeling die naadloos aansluit en overstroom tot op de Watt nauwkeurig meet.

Efficiënter dan een nieuwe cv-ketel 

Tenslotte, als je klant toch al bijna toe is aan het vervangen van zijn oude ketel, is het zeker de moeite waard om de overstap naar een warmtepomp te overwegen. Niet alleen zal hij besparen op zijn energierekening, maar wordt hij ook meer zelfvoorzienend en draagt bij aan een schonere en duurzamere leefomgeving.

Hoe kan ik het rendement van mijn warmtepomp vergelijken met die van een cv-ketel?  

Het rendement van een cv-ketel, wordt niet zoals die van een warmtepomp weergeven met COP. Deze wordt in percentages gegeven en zit vaak tussen de 90% en 100%, omgerekend een COP van 0,9 en 1. Het is wel belangrijk om te onthouden dat een hogere COP-waarde niet per se betekent dat een warmtepomp automatisch 4 tot 6 keer meer rendement levert dan een cv-ketel. Dit komt simpelweg doordat warmtepompen werken op elektriciteit en cv-ketels op gas.

Op dit moment is een COP van 2,7 het punt waarop een warmtepomp qua rendement vergelijkbaar is met dat van een HR-ketel. Dus niet bij een COP van 1. Dit komt omdat warmtepompen elektriciteit gebruiken, maar het rendement van elektriciteit slechts 40% is vanwege 60% energieverlies bij de productie ervan. Als je dus het rendement van je warmtepomp wilt afzetten tegen die van je HR-ketel, zul je de formule bij het berekenen van je COP iets moeten wijzigen.

Hoe kan ik de COP van mijn warmtepomp optimaliseren? 

Voordat je een warmtepomp gaat plaatsen bij een klant is het verstandig om eerst een aantal zaken met hem door te nemen. Zo komt hij niet voor verrassingen of teleurstellingen te staan én help je hem om het maximale rendement uit zijn warmtepomp te halen. Hier zijn een aantal aandachtspunten voor het optimaliseren van de COP:

Isoleren

Een goede isolatie van je huis is essentieel om de efficiëntie van je warmtepomp te verbeteren. Door je huis goed te isoleren, voorkom je warmteverlies en hoeft de warmtepomp minder hard te werken om je huis op de gewenste temperatuur te houden. Dit resulteert in een hogere COP en uiteindelijk lagere energiekosten.

Correct dimensioneren 

Zorg ervoor dat de warmtepomp correct gedimensioneerd is voor de specifieke behoeften van het huis. Een te kleine warmtepomp zal moeite hebben om het huis te verwarmen, terwijl een te grote warmtepomp onnodig veel energie kan verbruiken. Dit gaat dus ten koste van je COP. We adviseren ten zeerste om hierbij een warmteverliesberekening te (laten) maken.

Combineren met PV-panelen 

Het koppelen van de warmtepomp aan zonnepanelen kan de efficiëntie verhogen en dus je COP optimaliseren. De elektriciteit die wordt opgewekt door de zonnepanelen kan direct worden gebruikt om de warmtepomp van stroom te voorzien, waardoor je minder afhankelijk wordt van het elektriciteitsnet en je energiekosten verder worden verlaagd. Lees hier meer over het combineren van een warmtepomp met PV-panelen.

Variokomp droogbouw vloerverwarming

Gebruik Lage Temperatuur Verwarming (LTV)

Het gebruik van een Lage Temperatuur Verwarmingssysteem (35 °C), zoals vloerverwarming of wandverwarming, kan de efficiëntie van je warmtepomp verbeteren. Deze systemen werken optimaal bij lagere watertemperaturen. Dit betekent dat de warmtepomp minder energie verbruikt om de aanvoertemperatuur naar een hogere temperatuur van bijvoorbeeld (55 °C) te moeten tillen om het huis te verwarmen. Een lagere aanvoertemperatuur betekent dus dat de compressor minder hard hoeft te werken en, naast een lager energieverbruik, ook minder geluid produceert.

Optimaliseer de instellingen 

Zorg ervoor dat de warmtepomp correct is ingesteld en geoptimaliseerd voor de specifieke omstandigheden van het huis. Dus denk niet alleen aan het installeren van de machine, maar verdiep je ook zeker in het goed inregelen van de warmtepomp. Dit omvat het afstemmen van de watertemperaturen, het instellen van de juiste tijdschema’s en het gebruik van slimme regelingen om de efficiëntie te maximaliseren. Heb je hier vragen over of heb je behoefte aan een training hierover? Neem dan contact met ons op.

Regelmatig onderhoud 

Zorg voor regelmatig onderhoud van de warmtepomp om ervoor te zorgen dat deze optimaal blijft presteren. Dit omvat het reinigen van filters, het controleren van de werking van de pomp en het controleren van de systeemdrukken. Een goed onderhouden warmtepomp zal efficiënter werken en een hogere COP behalen.

“Ben je als installateur geïnteresseerd in de meest efficiënte warmtepomp ter wereld?

Ontdek de Ovum warmtepompen“